MAART 2018
Augustin die een opleiding volgt in Sichem als ecologisch landbouwondernemer, heeft er al drie maanden op zitten. Naast het kweken van groenten, heeft hij geleerd hoe kippen, eenden en vissen te verzorgen en te kweken. Later volgt nog de verzorging en het kweken van varkens en geiten. Augustin is verschillende keren op bezoek geweest in een viskwekerij waar hij praktische lessen mocht genieten. Onder de theorie viel onder andere hoe ze businessplannen kunnen uitwerken. Na zijn vorming (half oktober 2018) wordt hij ingezet op het landbouwschooltje op ons terrein te Kati.
BIO LANDBOUWSCHOOL
JANUARI 2018
Drie stempels zijn nodig vooraleer het project van start kan gaan. Sinds juni 2017 zijn we hier mee bezig en nu is het eindelijk zover, de derde stempel is een feit.
NOVEMBER 2018
Opleiding Ecologisch Landbouwondernemer
Augustin is geslaagd in zijn examen! De onderhandelingen zijn gestart om samen met Totus, die de opleiding hebben gevolgd, onder leiding van de directeur van Sichem, dhr. Antoine Dzamah, de werkzaamheden voor ons landbouwterrein in Kati op te zetten.
Foto: links Augustin, rechts Totus
# landbouw #kleinveeteelt #Kati #Afrika #landbouwer
Maart 2019
Een hevige regenbui kan soms lelijk te keer gaan. Dat was het geval in Kati. Onze waterput was, op het moment dat de hemel de sluizen open zette, al elf meter diep uitgegraven. Dat betekent opnieuw beginnen maar deze keer plaatsen we er zandzakken rond om te verhinderen dat weggespoeld water de put insijpelt. Een extra afdakje kan ook wonderen doen.
Overal vind men kleine plastiek zakjes voor drinkwater en ons team heeft hiervan gretig gebruikt gemaakt. Ongeveer tweeduizend vijfhonderd pitten van citrusvruchten wisten ze te verzamelen en in deze containertjes te planten. De pitten vertegenwoordigen ondermeer sinaasappel, citroen en pompelmoes. Deze worden dan als jong boompje verkocht.
Inmiddels schiet ander groen boven de aarde uit. Afrikaanse spinazie, gombo, maniok en pepers staan in volle groei.
Het houtafval wordt verbrand tot houtskool en een voorlopig schuurtje gebouwd om het materiaal te kunnen wegzetten.
Januari 2019
Totus heeft na een maand afgehaakt. Augustin werkt nu samen met twee voltijdse dorpsbewoners. Het terrein ontdoen van struikgewas en wildgroei, en omploegen is intensief handenarbeid. Rond twee hectaren werd een omheining met prikkeldraad aangebracht om loslopend vee tegen te houden
Toelevering en transport is altijd een uitdaging. Een klein wandelpaadje is niet bepaald handig als toegang tot het veld dat straks wordt bewerkt. De weg werd intussen verbreed om een connectie te maken met de zandige hoofdweg. Nu kan een motor of auto gemakkelijk in en uit rijden met goederen of leveringen.
Een schuurtje werd gebouwd om de landbouwwerktuigen in te bergen. Een waterput, die twintig meter diep werd gegraven, moet het terrein van het nodige vocht voorzien. De eerste zaaibeurt van gember, maniok en pepers verwachten we in april wanneer het regenseizoen begint.
Juli 2019
De oogst van de Gombo in Kati is binnen. Het is een groente dat vooral gebruikt wordt in de dagelijkse voeding als saus. Hier worden ze in schijfjes gesneden en gedroogd om te verkopen tijdens het droogseizoen.
Daarnaast werd ook voor het eerst de arachide (pinda's) binnen gehaald. Deze worden ook eerst gedroogd en ontdaan van hun schil. Het gedroogde groen en schillen zullen als voeder voor geiten dienen. We hebben ook tricycle aangekocht, om het vervoer van de oogst te kunnen garanderen.
Februari 2020
Het boren naar water is begonnen en wordt verzameld in een polyester tank. .
Na vaststelling van onregelmatigheden is Augustin met de noorderzon verdwenen. Andere medewerkers staken hun kop in het zand en weigerden enige medewerking. We geven niet op. Klacht werd neergelegd bij de bevoegde instanties.
Kossi Guedemekpor heeft voorgesteld om ons vrijwillig te helpen. 40 jaar, vader van twee zonen, gediplomeerd technisch burgelijk ingenieur. Hij werkt op als adjunct directeur op het Ministerie van Infrastructuur en Transport.
Maart 2020
Om bewaking en veiligiheid op het terrein te garanderen werden twee kamers gebouwd. Metsers blijven ter plaatse en Kossie volgt de werken op de voet op. Ondertussen is hij op zoek naar bekwame landbouwondernemer.
Dankzij zijn werk op het Ministerie had Kossi de bevoegdheid om zich te verplaatsen naar andere regionen tijdens de Corona periode.
DOELSTELLING: Het project biedt, in een veilige omgeving, kans aan jongeren tot een zelfstandige activiteit als bio en ecologisch landbouwondernemer. Samen te werken als een team en resultaten te behalen. Met de tijd zullen zij gevraagd worden om hun kennis door te geven aan anderen door vormingen te geven i.v.m. bio en ecologisch landbouw voor specifieke gewassen/teelsoorten. Dat houdt dus in dat de personen die op het terrein ingezet worden, de kans krijgen om samen hun kennis te bundelen en activiteiten van een landbouwschool op te zetten, te promoten en te beheren.
Sociaal en economisch, zal het de individuele en collectieve ontwikkeling van de leden van de groep bevorderen door de winst die ze zullen halen uit de verkoop van hun productie voor de bevrediging van hun vitale behoeften. Tegelijkertijd krijgen de mensen van de prefectuur en naburige prefecturen de kans om biologische producten rijk aan vitamines te kopen waarnaar van langs om meer vraag naar is.
De educatieve functie is innovatief in de regio. Het project is ook bedoeld als een experimenteel centrum waar mensen recepten en adviezen zullen komen zoeken voor de ontwikkeling van hun persoonlijke landbouwactiviteiten. Jonge plattelandsmensen die over bio en ecologische landbouw willen leren, kunnen in de toekomst diverse vormingen volgen en de moderne en ecologische methoden leren.
Situatie: het terrein is braakliggend, maagdelijk wild. Ligt op 5 km van de dichtstbijzijnde dorpen en er is nog geen electriciteits- en watervoorziening.
Locatie: Kati
Mei 2020
De kamers zijn af.
Kossi heeft ondertussen Emmanuel, landbouwer in dienst genomen. 50 jaar, heeft jaren voor een NGO gewerkt dat zijn activiteiten heeft stopgezet. Bijgestaan door Komivi, een jongeman 25 jaar, als leercontract. Hij heeft zijn middelbaar afgewerkt, middelen om verder te studeren ontbraken.
Activiteiten zoals het ontwortelen van 2 hectaren en het omploegen is begonnen. Ondertussen werden zaadjes geplant om te kiemen.
Emmanuel
Komivi
Juni 2020
Versterking! Sena, professor gespecialiseerd in het telen van de Artemisia (anti-malaria) plant te Sichem komt ons vrijwillig vervoegen. Om de veertien dagen zakt hij af naar Kati om Emmanuel en Komivi te begeleiden hoe deze plant, die toch wat extra toezicht nodig heeft te kweken. Jarenlang werd deze activiteit tegengehouden door de farmaceutische industrie. Sinds 2018 werd er groen licht gegeven om deze plant als thee of digestif te gebruiken om malaria te voorkomen en zelfs te genezen. Covid-19 heeft hier een extra boost gegeven en de mensen worden nu gesensibiliseerd om dit te consumeren, wat de vraag enorm heeft doen stijgen.
Foto: Rechts Sena, Links Antoine Dzamah, directeur Sichem
Promotiefilmpje Artemisia http://youtu.be/VIsSyLbzFVY
Juli 2020
De zaailingen werden uitgeplant onder beschutting
Augustus 2020
De landmeter werd gevraagd om grenzen van het terrein opnieuw uit te meten. Vooral de grens van de drie hectaren die nog onbewerkt zijn is overwoekerd en moet opnieuw aangegeven worden.
Ook wordt er regelmatig overlegd zoals het hoort :-) !
September 2020
Artemisia, aubergines en de pepers werden uitgeplant.
Artemisia doet het goed.
De aubergines beginnen al te rijpen.
De pepers, jammer genoeg, aarden niet zoals het zou moeten.
We zijn in een testfase, waar we ontdekken welke gewassen goed en minder goed gedijen op deze bodem en kunnen we onze planning voor volgend jaar hieraan aanpassen.
Oktober 2020
Het plukken van de aubergines... Normaal moet je die plukken als die sneeuw wit zijn. Waarom dit niet gebeurd is mag joost weten. Hoog tijd dat Kathleen naar Togo kon afzakken om alles bij te sturen. In ieder geval we hebben zakken vol geplukt. Kathleen heb kontakt opgenomen met Ferme Sichem. Zij zouden alles verwerken tot puree en bokalen vullen om deze daarna te stereliseren. Voor Ferme Sichem is dit een nieuw expiriment. De mensen hier kunnen dit kopen om hun sausen te bereiden. Dus wie weet hebben we een gat in de markt gevonden en draait het allemaal nog in ons voordeel uit.
Vorming te Ferme Sichem - Artemisia
Hier heeft Kathleen de vorming gevolgd over hoe je artemisia kweekt. Van de voorbereiding van de grond tot het eindproduct voor de consument.
Alsook de introductie van LA MAISON DE L'ARTEMISIA - een federatie dat nog niet zolang opgericht is door Antoine Dzamah, directeur van Ferme Sichem en voorzitter van de federatie. Nu dat Kathleen de vorming heeft gevolgd, kan Embracing Life lid worden van deze federatie. Dat brengt de volgende voordelen met zich mee:
- wij produceren volgens hun richtlijnen en Ferme Sichem koopt de oogst op
- wij hoeven niet te investeren in infrastructuur voor de verwerking van de artemisia
- wij hoeven geen klanten te zoeken
- wij worden juridsch beschermd
- wij kunnen rekenen op de expertise en begeleiding van Ferme Sichem, die in 2015 als eerste in Togo gestart zijn met dit te telen
Ferme Sichem is ook de enige in Togo die vormingen geeft en dus ook zo zijn eigen concurrenten vormt. Wij delen hun visie, namelijk dat de gezondheid van de mens voorgaat op het verdienen van geld!
Hiernaast een foto met een 3-tal uit Kpalimé, ongeveer een uur rijden vanuit Kati. Hun deelname aan de vorming had de bedoeling om de plant te leren kweken en deze dan te gebruiken om de kinderen die naar school gaan, de artemisia thee te laten drinken voor ze de klas betreden en zodoende afwezigheid door malaria te voorkomen.
Januari 2021
Eindelijk stromend water, dankzij de toren van zes meter hoogte, waarop de polytank van 3.000 liter rust. Momenteel is er deels een kanalisatie met verschillende waterpunten gerealiseerd waar we tuinslangen van 50m kunnen aan koppelen. Hiervoor was het vullen van gieters om te besproeien, een zeer intensieve job. Als je je kunt voorstellen dat we nu met twee personen, toch nog een uur besproeien zowel ’s morgens als ’s avonds!
November 2020 - Verwerking oogst Artmemisia
De oogst van de Artemisa (anti-malariaplant) in samenwerking met Ferme Sichem. Laten snijden, drogen. Droog hadden we 18 kg. Zelf heb ik het afgewogen in 50 gr en in zakjes gestoken - 260 stuks. 5 kg heb ik brut verkocht aan een weeshuis, onze eerste klant! 20 zakjes heb ik reeds verkocht en 60 zakjes in consignatie gegeven. Hier in Kati moet er eerst gesensibiliseerd worden want deze plant is hier niet gekend.
Veel winst houden we deze keer niet over. Ferme Sichem rekent veel aan voor hun tussenkomst en rekening houdend met de andere kosten zoals lonen e.a. Doch van de Artemisia, heb ik de volledige verwerkingsprocedure gezien en meegeholpen. De volgende oogst zullen we zelf kunnen verwerken en onze eigen zakjes laten drukken.
Februari 2021
Oogsten van adémin, een groente dat Togolezen in hun sausen verwerken. Twee vrouwen hebben de plantjes gesneden. We kunnen tot drie keer toe oogsten.
’s Anderendaags verkochten ze dit op de markt. Voor mij een leerrijk experiment! Financieel brengt het echter niet genoeg op, rekening houdend met alle kosten.
Vorming artemisia: Sena Atikpo, leerkracht bij Ferme Sichem, kwijt zich van de taak om op zondagvoormiddag om de twee weken vorming te geven in het telen van de artemisia. Een cyclus van vijf maanden. Momenteel zijn er zes personen die de vorming volgen.
We hebben het terras aangepakt, zodat we een gepaste ruimte hebben waar we de vormingen kunnen laten doorgaan.
Onze bijtjes hebben gewerkt! Amper na vier maanden hebben we twee liter honing! We hadden het niet in de gaten. De bijen werden agressief en keer op keer werden we bestoken als we aan het sproeien waren. We hebben onze veearts die zich over onze bijen ontfermd opgetrommeld…
Hij heeft er de honinggraten eruit gehaald. Deze werden met de hand geperst.
En voilà onze eerste productie honing. Enorm donker van kleur, maar de smaak is oh, zo lekker! Zo puur, onbewerkt, … totaal anders dan bij ons!
Omdat de kolonie aan bijen zo talrijk was geworden, hebben we een tweede bijenkorf geplaatst met een deel van de eitjes uit de eerste en ook daar wordt er al gretig gebzzzzzzzd.
De uitgeknepen graten wordt als snoepgoed gebruikt om op te kauwen of om stoffen te kleuren en tekeningen weer te geven in het batikken, een vorming voor in de toekomst!
Mei 2021
Eerlijke arbeidskrachten vinden is een echte uitdaging. Mensen krijgen hun kansen. Zodra ik iets voel of merk dat er iets niet klopt, geeft de tijd mij gelijk. Ontkenningen terwijl de bewijzen er zijn en daar gaan ze. Ze hebben hun kans verkeken.
Twee personen zijn mij vrijwillig ter hulp geschoten om mij met raad en daad bij te staan en goede, betrouwbare krachten te vinden.
Beau, een agent uit Kati die regelmatig controle komt uitoefenen of de mensen mij respecteren en het werk naar behoren uitvoeren. Heel nuttig als ik op verplaatsing ben. Hij komt tussenbeide om de mensen te verwittigen van hun doen en laten en staat mij bij als ik hen tenslotte moet ontslaan.
En Sena Atikpo met wie ik al een paar jaren samenwerk en die om de veertien dagen de vorming geeft in het kweken van de Artemisia (anti-malaria plant).
Momenteel hebben we 2 voltijdse arbeidskrachten. Ik verwacht binnenkort nog een derde persoon.
De vrouw van de agent, Grace – rechts onder op de foto, groepeert enkele vrouwen die het minder zware werk komen doen en zo iets bijverdienen.
Hier verwerken ze de boma (Afrikaanse spinazie) die ze gesneden hebben tot bundels om ’s anderendaags op de markt te verkopen.
Dankzij de subsidie van de Provincie Oost-Vlaanderen hebben we een paar dagen geleden zonnepanelen kunnen plaatsen voor het oppompen van water. Dit gaat volledig automatisch, geruisloos en geurloos! Geen urenlange ronkende benzinemotor meer 😊. Een ware verademing.
Daarbovenop, is de technieker die de installatie heeft uitgevoerd, na heel wat acrobate toeren, in de ton gekropen om deze eens volledig te reinigen wat hoognodig was! Dit is iets wat hij om de vier maanden plant als onderhoud en controle van de installatie.
De oogst van de artemisia is begonnen… De plant wordt versneden en zongedroogd om als thee te gebruiken. Ondertussen hebben we de verpakkingen gekocht en worden de etiketten gedrukt. De wortels van de artemisia plant worden schoongewassen en daarna laten we dat in de solabi (plaatselijke alcoholische drank gedestilleerd uit de palmbomen) inweken voor een 3-tal maanden. Dat wordt dan gefilterd en als aperitief/digestief verkocht.
Verder doet de boma het goed. Wekelijks wordt er gesneden en op de markt verkocht. Met dit geld kopen we dan voeding voor de arbeiders. Voor de rest
komt de maniok hoog te staan - oogsttijd is augustus. Pindanoten – oogsttijd juli. Aangezien we bio telen, is er enorm veel werk om het onkruid te wieden, insecten te weren en te composteren.
Onze uitgedoste imker Adrien die de bijenkorven controleert. Twee van de zes korven werden belegerd door mieren, waardoor de bijen gevlucht zijn. Deze korven heeft hij weer helemaal in orde gebracht om opnieuw bijen te lokken. Hijzelf maakt bijenkorven uit beton die steunen op glazen flessen, waardoor de mieren niet naar boven kunnen om de korf in te palmen. Ingenieus is het wel, alleen heb ik zo’n exemplaar nog niet gezien en blijkbaar is deze enorm zwaar en moet je met twee personen zijn om die te dragen. Wat dan wel weer het voordeel heeft dat het dieven ontmoedigd om deze korven te stelen 😊.
Als alle voorbereidingen en aankopen zullen verlopen zoals we voorzien dan beginnen we volgende maand met de vorming van imker.
1 juni 2021 : Plant een boom – actie.
Ook wij waren van de partij.
Onder leiding van Beau, hebben we 200 scheuten palmboom gekocht en geplant. Groeitijd bedraagt vijf jaar vooraleer ze vruchten geven als palmnoten.
Palmnoten worden gebruikt in hun sauzen. Wordt ook verwerkt tot rode palmolie. Het gebladerte wordt gebruikt als borstel, als afdak voor apatam’s om de zon te weren. Op het land wordt het gebruikt om het kiemende zaad af te dekken. Volwassen bomen worden omgehakt, het sap verwerken ze tot palmwijn dat verder gedestilleerd tot hun geliefde solabi!
Eerder hebben we 100 plantin bomen geplant (bakbanaan), fruitbomen als papaya, mango, citroen, sinaasappel, pompelmoes, kokosnoot, cacao, een tiental van elke soort.
En dan hebben we Adrien, die wekelijks onze bijenkorven nakijkt. Momenteel hebben we er tien, waarvan er zes actief zijn. Hieronder zie je Adrien, hoe hij eigenhandig bijenkorven in beton maakt. Vermoeilijkt het stelen!.
We hebben een contract ondertekent met:
- Esso, een man eind de dertig. Staat alleen in het leven, geen familie. Hij is een werkpaard. Die man werkt voor twee. In zijn vrije tijd neemt hij initiatieven ten goede van de hoeve en vindt een praktische oplossing voor alles wat het werk betreft. Zijn vijfde maand gaat nu in.
- Komivi en Nabi, twee jonge mannen, ongehuwd, komen vanuit het noorden. Beiden volgen het voorbeeld van Esso. Na één week vroegen ze al om hun contract om zeker te zijn van hun plaats. Ze vinden het hier aangenaam werken.
- Kombaté, ook een jongeman, net afgestudeerd aan de universiteit als technisch landbouwingenieur. Hij komt 3 à 4 dagen in de week en gaandeweg geeft hij vorming hoe bio te telen. Hij liet mij onlangs weten dat sinds Beau, de gendarme en zijn vrouw zich niet meer moeien met de hoeve, hij harmonie ervaarde en het leuk vond om zijn kennis te delen. Wel mensen, acht maanden heb ik gezwoegd, tranen gelaten om dit punt op de hoeve te bereiken!
- We zijn nog op zoek naar een alleenstaande vrouw, die ook wat geletterd is, wat geen evidentie is. Zij zou dan instaan voor de keuken en de verkoop op de markt in Kati. Momenteel heeft Esso ook deze rol op zich genomen.
- Verder zijn er een viertal vrouwen die drie dagen in de week het lichtere werk op het land verzorgen, zoals besproeien, onkruid wieden en oogsten. Met het geld dat ze verdienen kunnen ze de schoolkosten voor hun kinderen betalen. Ook zij leren over de bio-teelt. Zij verblijven niet op de hoeve, maar worden dagelijks door Esso, met de tricycle, opgehaald en teruggebracht, 7 km naar het centrum van Kati.
We worden bijgestaan door onze getrouwe Sena, expert in de artemisia, die om de 14 dagen langskomt. Foto links.
Etiketten verpakking artemisia
Nadat de proefdruk goedgekeurd werd, zijn we overgegaan tot het drukwerk. Verrassing bij de levering: etiketten groter afgedrukt! Het kon nog net door elke etiket aan te passen en bij te knippen. In totaal 1 800 etiketten en dan plakken maar, drie etiketten per verpakking en vullen. Bezigheidstherapie! In totaal in stock 500 zakjes met 50 gr thee en 100 zakjes met 60 gelullen.
Nu in elk zakje voeg ik 2 grammen extra en bij de gelullen 1 extra… je weet maar nooit dat een klant wil afwegen of tellen en beter ietske teveel dan wat te weinig 😊!
Aankoop trycicle
Een investering van 2.000 € dat budgettair niet voorzien was, maar een noodzaak werd. Zie foto’s… vrouwen met kinderen vervoeren om ritten en kosten te vermijden. Ook de oogst wordt steeds groter en onmogelijk om alles met een moto te vervoeren. Mannen met een tricycle inhuren was een kostelijke mogelijkheid. Alleen kon je op hen niet rekenen en was het afwachten, komt hij of komt hij niet met alle gevolgen van dien… Vandaar hebben we de knoop doorgehakt en kunnen we nu op een verantwoorde manier het transport van personen en andere verzorgen, niettegenstaande de investering voor het irrigatiesysteem daardoor in het gedrang komt…
(oeps, foto tricycle mislukt!)
Augustus 2021 - oogst
- Pindanoten: tien manden in totaal. Acht werden verkocht. De inhoud van twee manden werden gedroogd, ontdaan van hun schil en gesorteerd om opnieuw gezaaid te worden.
- Adémin, gboma, aubergines, gombo en citronella oogsten we praktisch om de veertien dagen.
- De maniok werd verwerkt tot gari wat onze werknemers deels zelf zullen nuttigen als ontbijt.
Bio-teelt, er komt wat bij kijken
We maken onze eigen compost, bestaande uit gedroogde bladeren, groen gebladerde en veemest. Dit gebruiken we om de grond te bemesten.
Om de insecten te weren maken we een aftreksel van:
tabaksbladeren, die we nu zelf telen,
ashampo, wat hier in het wild groeit
bladeren van de neemboom. Enkele exemplaren hebben we ook reeds geplant
Hiermee besproeien we dan het land.
September 2021
Afscheid moeten nemen van Komivi. Reden: stelen van een collega, ook al was het niet veel. Erger nog, mensen die ons hun gsm toevertrouwden om op te laden, verbraste hij hun credit… Daar maak ik korte metten mee!
Hij werd vervangen door twee, Job en Kokou. Dat is voor mijn rekening één werkkracht teveel en stellen we het aanwerven van een vrouw voor de keuken momenteel uit. Ze zijn met zijn vijven full-time en houden een beurtrol om te koken op hun manier. Hier een foto van hun keuken!
Ons landschap verandert constant.
Het vervult je met een wonderlijk en dankbaar gevoel als je de zaadjes, plantjes ziet groeien.
Bijvoorbeeld: onze papajaboom draagt al een hondertal vruchten.
Onze blemenweelde breidt en spreidt zich uit. De zaadjes worden door de wind meegevoerd en overal zien wij nu geel/oranje bloemen die het landschap kleuren.
Onze honden Chaka en Zoulo houden trouw de wacht!
Eindelijk slagen wij erin om wat structuur aan te leggen door straten te creëren tussen de verschillende gewassen. Dit vergemakkelijkt het vervoer van meststof en de oogsten.
Oktober 2021
Citernes in de plaats van een irrigatiesysteem
We waren van plan om een irrigatiesysteem aan te leggen zodat we minder arbeidskrachten moeten inzetten om de gewassen te sproeien. Echter heb ik gemerkt dat het water wat we oppompen enorm veel kalk bevat wat het irrigatiesysteem in de kortste keren zal doen dichtslippen. Om watertekort te overbruggen in het droogseizoen hebben we vier waterciternes laten maken in cement. De polytank bevat 3000 liter water. Dat water wordt helemaal opgebruikt als er ’s avonds dient gesproeid te worden. ’s Anderendaags moeten we wachten tot de zon hoog genoeg staat om de zonnepanelen te voeden die de pomp aan het werk zet. De zonsterkte is op dat moment al te sterk en zou nefast zijn om op dat uur (8u00 tot 9u00) de jonge plantjes te besproeien. Dan maar met de gieter in de koelte van de ochtend en met water uit de citerne 😊. De temperatuur klimt vlug tot 35° à 40° graden in de schaduw.
Test voor de bio-markt
We werden gecontacteerd door de coördinator voor de bio-markt in de hoofdstad Lomé om verschillende gewassen te telen, want die man is op zoek naar leveranciers om de bio-markt te kunnen bevoorraden. Kolen en sla doen het goed en zijn echt lekker van smaak. Met de wortels moeten we nog afwachten. Komkommer en tomaten moeten we opnieuw proberen, daar viel de oogst tegen. Maar het weinige dat we geoogst hadden, was echt smaakvol! Dus dat beloofd!!!
November 2021
We worden geconfronteerd met de grillen van de natuur!
- De wegen onberijdbaar worden. Zelf een restant aan grint die we op de diepste plekken hebben gegooid, helpt amper. Een ander vervelend gegeven is, dat je er soms toch door moet. Je probeert putten te vermijden en kan niet anders dan de put te trotseren met het risico je vervoermiddel te beschadigen aangezien je de diepte van de put niet ziet. Automatisch drijf je je vervoermiddel tot het uiterste van zijn krachten met alle nefaste gevolgen voor de motor!
- Onze tomaten, soja, bonen en jonge plantjes zwemmen in het water en rotten. Hier bestaat een fonds of tegemoetkoming van de overheid niet om waterellende in de landbouw te compenseren. Wij hebben gelukkig een diversiteit aan groenten en is niet alles kopje onder gegaan.
- Legers mieren die hun nest verlaten door de wateroverlast en ’s nachts ons kippenhok hebben aangevallen. Alle hulp kwam te laat. Eieren, kuikens en zelfs enkele kippen moesten eraan geloven! Het was een kabaal en een gekakel van je welste!
- Onze haan en zijn vrouwtjes hadden nochtans hun best gedaan. We waren bezig om voor hen een groter en beter hok te bouwen… Nu zijn ze weer met tien. Een kwart van wat we hadden. Zonder de tientallen eieren te tellen waar mama kip zo vredig op zat te broeden.
- Ook twee bijenkorven moesten eraan geloven… Nu zijn er nog maar vier actief.
- Gisteren kwam ik toevallig weer een straat aan mieren tegen. Ik heb het proberen te filmen… op een paar seconden was er een zwerm aan mieren en zonder dat ik het merkte kropen die al onder mijn kleed naar omhoog. Het was alsof ik in de brandnetels was beland. Ik heb minutenlang onder de douche gestaan! Gelukkig hadden we genoeg water 😊!
- Slakken onze planten aanvreten. Emmers hebben we hier gevuld. Twintig had ik er gevonden in één van onze jonge mangoboompjes… Ze worden gekookt en dan verpulverd. Dat dient dan als voedsel voor de kippen!
Gelieve wat naar beneden te scrollen om tekst en foto's te zien!
Partners in Togo
Nood aan een tweede reeks zonnepanelen
Eenmaal het droogseizoen gestart in november, merkten we al vrij vlug dat de capaciteit van de installatie van zonnepanelen om het water op te pompen niet voldoende was. Ook mensen die dan ’s avonds water bij ons kwamen halen, moesten we teleurstellen. In de namiddag rond 16u, ligt het oppompen van het water stil tot de volgende ochtend 8u. De polytank loopt dus volledig leeg tijdens het sproeien en gelukkig hebben we de 10 citernes op het land waarmee er verder besproeid kon worden met behulp van gieters. Zo zijn we overgegaan tot het installeren van nog een reeks van vijf zonnepanelen en een krachtiger pomp tot grote jolijt van onze leverancier! Een hele opluchting, nu pompt deze van 7u ’s morgens tot 18u ’s avonds als de zon ondergaat. En het pompt zelfs bij een zwak zonnetje en mistig weer!
Certificaat BIO-teelt
Alex Gnakou, een jonge enthousiaste landbouwer uit Kpalimé, richtte BIOLAMISIN op en groepeert BIO-landbouwers in de streek. Dankzij zijn platform werd het instituut ANA BIO TOGO uitgenodigd om de verschillende hoeves te bezoeken, te onderzoeken en een Bio-certificaat uit te reiken. Wij kwamen in aanmerking 😊. Hier een foto van Sena Atikpo (rechts) die het certificaat, op vrijdagavond op 14 december 2021 op een beurs in Notsé, voor ons in ontvangst nam.
Een partnerschap
En dan op een zondag, toen ik helemaal alleen stond te sproeien, kreeg ik bezoek van Dokter Kodjo (links op de foto) en een paar van zijn teamleden. Dokter Kodjo, gespecialiseerd in diabetes en obesitas, sensibiliseert zijn patiënten om gezonde voeding, nl. bio, te nuttigen. De vraag is: waar kunnen ze bio groenten kopen in Lomé?
Via via hebben ze van Terre Sacrée, onze hoeve gehoord en voilà. Ze vinden het zonde dat wij onze gewassen verkopen op de lokale markt in Kati, terwijl zijn patiënten hem onder druk zetten om hen aan bio gewassen te helpen.
Dus nu, in plaats van te oogsten op maandag voor de markt in Kati. Is het oogsten geblazen de vrijdagmorgen. De oogst wordt met de ‘tricycle’ vervoert, ongeveer 35 km, tot aan de hoofdweg Lomé-Kpalimé waar we een taxichauffeur aanspreken om het geheel te leveren in Lomé, een rit van 2 uur. Het is altijd een riskante gebeurtenis, de taxichauffeur kan gemakkelijk de levering verkopen aan derden en het geld voor zichzelf incasseren. Het noteren van zijn naam, telefoonnummer en nummerplaat is absoluut geen hulp want hier in Togo kan je op justitie niet rekenen. Met de tijd als de productie groter wordt zijn we genoopt om een pick-up te kopen en rechtstreeks zelf te leveren. Is iemand bereidt om ons hierin te steunen? Want dat heeft een prijskaartje dat mijn krachten te boven gaat…
Het feit dat ik blank ben en zei dat ik het niet op mijn geweten wou hebben dat onze gewassen aanleiding tot ziekten zouden geven, gaf hem de overtuiging dat ik daadwerkelijk geen druppel of gram chemisch spul gebruik, wat de meeste bio-boeren in het geniep wel doen.
In Lomé heeft Dokter Kodjo een centrum gecreëerd, Centre DIABEOBE, waar hij op regelmatige basis zaterdags zijn patiënten laat samenkomen en vormingen geeft rond gezonde voeding. Hij heeft er zelf een kleine plantage aangelegd. Sena en ik werden uitgenodigd om het te bezoeken en een partnerschapscontract te ondertekenen. Wij leveren en zij zorgen voor de verkoop.
